«قل هو اللّه أحد * اللّه الصّمد * لم يلد و لم يولد * و لم يكن له كفواً أحد» اين سوره خداوند متعال را به احديّت ذات و بازگشت ما سوى اللّه در تمامى حوايج وجودى‏اش به سوى او، و نيز به اين كه احدى، نه در ذات و نه در صفات و نه در افعال شريك او نيست، مى‏ستايد و اين توحيد قرآنى، توحيدى است كه مختص به خود قرآن كريم است و تمامى معارف اصولى و فروعى و اخلاقى اسلام، بر اين اساس پى‏ريزى شده است. «أحد»: اين كلمه در مورد چيزى و كسى به كار مى‏رود كه قابل كثرت و تعدد نباشد؛ نه در خارج و نه در ذهن و اصولاً داخل اعداد نمى‏شود. «صمد»: اصل در معناى كلمه‏ى صمد، قصد كردن يا قصد كردن با اعتماد است. پس خداى تعالى سيّد و بزرگى است كه تمامى موجودات عالم در تمامى حوايجشان او را قصد مى‏كنند. وقتى خداوند متعال پديدآورنده‏ى همه‏ى عالم است و هر چيزى را كه داراى هستى است، خداوند به او داده است. بنا بر اين، هر چيزى كه نام «چيز» بر آن صادق باشد، در ذاتش و آثارش محتاج به خداست و در رفع نيازمندى‏هايش قصد مى‏كند. همچنان كه خودش فرمود: «ألا له الخلق و الأمر»(164) و نيز به طور مطلق فرمود: «و أنّ إلى ربّك المنتهى‏».(165) پس، در هر حاجتى كه در جهان تصوّر شود، خداى سبحان صمد و مقصد است. از اينجا روشن مى‏شود كه تعريف «صمد» با الف و لام، به منظور افاده‏ى حصر است؛ يعنى تنها خداوند متعال صمد على الاطلاق است.

 خلاصه دست خدا باز است. خدا مي‌تواند هر چيزي را لشگر خودش قرار بدهد. يعني سبب ساز و سبب سوز است. سبب سوز يعني چه؟ خوب آتش سببي براي سوختن است. ولي ابراهيم كه در آتش مي‌افتد، خدا اين سببيت را از آتش مي‌گيرد، نمي‌سوزد مي‌شود سبب سوز! مثل اينكه حرارت را از آتش مي‌گيريم. مي‌گويند: سبب سوز است.  سبب ساز، يعني چه؟ يعني عصا را حضرت موسي به سنگ مي‌زند و آب درمي‌آيد. زدن عصا سبب مي‌شود آب دربيايد، هم سبب ساز است، هم سبب سوز. ممكن است شما براي امتحان مطالعه كني. سر جلسه‌ي امتحان همه‌ي آنچه خوانده‌اي فراموش كني. مي‌شود سبب سوزي. اطلاعات سبب نمره‌ي بيست بود. خدا اطلاعات را از ذهنت پاك مي‌كند، همه‌ي اينها مي‌سوزد. مي‌تواند سبب ساز باشد. يعني چيزي را كه هيچ مطالعه نكردي، لحظه‌ي امتحان يك مرتبه به ذهنت برسد. سبب ساز و سبب سوز، بنابراين كارهايي كه ما مي‌كنيم بايد آموزش نظامي ببينيم، اينها پنجاه درصد كار است. بايد آموزش ببينيم، نظم و انضباط و تخصص و با